Woordenboek

Een vluchteling is iemand die zijn thuisland ontvlucht is uit vrees voor geweld of voor zijn leven. Het zijn vaak mensen die vluchten uit een oorlogsgebied of gebieden waar permanent geweld aanwezig is. Het Internationaal Vluchtelingenverdrag bepaalt dat er een gegronde vrees moet zijn voor vervolging op grond van ras, godsdienst, nationaliteit, behoren tot een bepaalde sociale groep of politieke overtuiging, ... 

Erkende vluchtelingen mogen niet worden teruggestuurd. Er is een verplichting voor de verdragspartijen om deze personen internationale bescherming te verlenen.

Infofiche:  Internationale bescherming, Verblijfsstatuten

Een voogd is iemand die volgens de rechtbank of het ministerie van een land zorg moet dragen voor een minderjarige en heeft ook te maken met wettelijke vertegenwoordiging. Voogdij is een burgerrecht​elijke regeling die het ouderlijk gezag vervangt. Doel ervan is om minderjarigen juridisch te beschermen omdat ze de wijsheid en de ervaring missen om zelf aan het rechtsverkeer deel te nemen. De voogdijregeling is niet iets waar je vrijwillig voor kiest.

Er bestaan verschillende vormen van voogdij: provoogdij, pleegvoogdij, “gewone” voogdij, OCMW-voogdij, voogdij over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen en voogdij ad hoc. 

Infofiche: Niet-begeleide minderjarigen, Kinderrechten

Statuut dat sinds het Decreet Integrale Jeugdhulp van 2014 gegeven wordt aan een minderjarige waarbij een Verontrustende Opvoedingssituatie wordt vastgesteld. Onder verontrustende opvoedingssituatie wordt verstaan: een toestand waarbij door bijzondere gebeurtenissen/relationele conflicten en/of de leefomstandigheden de fysieke integriteit, de affectieve, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen van het kind of de jongere in het gedrang komen.

Tip: Op www.nupraatikerover.be kan je anoniem chatten over geweld, verwaarlozing of misbruik. Het chatgesprek is vertrouwelijk tussen jou en een gespecialiseerde chatmedewerker.

Let op: Voorheen sprak men van problematische opvoedingssituatie (POS). Deze term is niet langer in gebruik. 

Infofiche: Verontrustende opvoedingssituatie, Jeugdbescherming, Gemeenschapsinstelling

Sinds 2012 is er een nieuwe regeling voor jonge schoolverlaters. De wachttijd heet voortaan beroepsinschakelingstijd. Wanneer deze periode voorbij is, heb je misschien recht op een inschakelingsuitkering.

Infofiche: Werkloosheidsuitkering, Werk zoeken, VDAB-opleiding

Het project "Warme Scholen" is een van de acties binnen Gent, warme stad om kinderen en jongeren zich beter in hun vel te doen voelen. Het is een school waar welbevinden en betrokkenheid centraal staan. Een school die de basisbehoefte van kinderen aan erkenning, affectie, veiligheid en duidelijkheid vervult, en waar kinderen in de klas hun natuurlijke drang naar ontdekken kunnen uitleven. 

Vijftien pilootscholen in Gent (over de netten heen, basis- en secundair onderwijs) engageerden zich om een 'warme school' te worden. Deze scholen worden procesmatig begeleid door Flanders Synergie om tot een schoolbrede aanpak te komen over de veerkracht en het mentaal welbevinden van iedere leerling. Iedereen goed in zijn vel is het streefdoel!

Info en contact: www.gavoorgeluk.be/warme-school  

Infofiche: Onderwijs kinderen en jongeren, Onderwijs kinderen met een migratieachtergrond, Onderwijs op maat 

Als je je werk kwijt bent, heb je mogelijk recht op een werkloosheidsuitkering. Dat is een uitkering die je krijgt als je een tijdlang in loondienst gewerkt hebt.  Arbeidsprestaties als zelfstandige tellen niet mee. Als je zelf ontslag neemt en meteen een uitkering aanvraagt, heb je meestal geen recht op een uitkering. Als je jonger bent dan 25, dan kun je mogelijk een inschakelingsuitkering aanvragen.

Infofiche: Werkloosheidsuitkeringen

Er zijn verschillende scheidingsprocedures voor wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden die uit elkaar gaan. Wettelijk samenwonenden zijn twee personen die samenwonen en bij hun gemeente een verklaring van wettelijk samenwonen hebben afgelegd.

Het beëindigen van de WETTELIJKE samenwoning kan op 3 manieren:

1. In onderling akkoord via een gezamenlijke verklaring bij de gemeente
2. Eénzijdig, dwz  dat  wanneer één iemand alleen de gemeente informeert van het uit elkaar gaan. De gemeente brengt dan je ex-partner op de hoogte. De kosten zijn voor diegene die éénzijdig opzegt.
3. Via een uitspraak van een rechter.

Infofiche: Bemiddeling, Scheiding of relatiebreuk, Ouderschap, Feitelijk samenwonen

Je wettelijke vertegenwoordiger – of kortweg vertegenwoordiger – is een meerderjarige wilsbekwame persoon die in jouw plaats je rechten uitoefent wanneer je daar zelf niet meer toe in staat bent, bijvoorbeeld doordat je in coma ligt of dement bent. Minderjarigen of meerderjarigen onder het statuut van verlengde minderjarigheid of onbekwaamverklaring worden altijd – ook bij bewustzijn dus – wettelijk vertegenwoordigd door hun ouders of voogd. Afhankelijk van hun leeftijd en begripsvermogen krijgen ze natuurlijk zelf ook inspraak en beslissingsmacht. Als vertegenwoordigde word je altijd nog zoveel mogelijk betrokken bij de uitoefening van je rechten.

Tip: Je kunt vooraf zelf een vertegenwoordiger aanduiden via een zorgvolmacht. Denk op tijd aan een geschikte regeling.  Als je dat niet doet, geldt er een wettelijke volgorde: in eerste instantie treedt je partner voor je op, vervolgens je meerderjarige kinderen, ouders of een meerderjarige broer of zus. 

Let op: Een vertegenwoordiger is niet hetzelfde als een vertrouwenspersoon, een voogd of een bewindvoerder. Meer weten? Bekijk het filmpje hieronder of lees de brochure patiëntenrechten:

Infofiche: Patiëntendossier, 

Wijkgezondheidscentra streven naar een kwaliteitsvolle gezondheidszorg die voor iedereen betaalbaar, toegankelijk en op maat is. Het grote voordeel van een wijkgezondheidscentrum is dat je verschillende zorgverleners (huisarts, kine, preventiewerkers, logopedist…) op één en dezelfde plaats kan raadplegen en dat de kosten betaalbaar gehouden worden. Een Wijkgezondheidscentrum (WGC) werkt met een forfaitair betaalsysteem. Je ziekenfonds regelt de betaling en je moet zelf niets voorschieten.

Infofiche: Wijkgezondheidscentrum

Wilsbekwaamheid heeft te maken met beslissingen over zorg en gezondheid. Iedereen is wilsbekwaam, tenzij een deskundige arts heeft vastgesteld dat iemand voor een bepaalde beslissing wilsonbekwaam is. Met het begrip wilsonbekwaamheid beschermt de overheid mensen die geen doordachte beslissing kunnen nemen. Als iemand een bewuste beslissing kan nemen, is hij wilsbekwaam.

Medisch: Iemand die wilsonbekwaam is heeft een wettelijk vertegenwoordiger. Let op: een vertegenwoordiger is niet hetzelfde als vertrouwenspersoon.

Vroegtijdige zorgplanning: Wilsbekwaamheid is ook essentieel wanneer er sprake is van een euthanasiewens. 

Tip: Je kunt vooraf zelf een vertegenwoordiger aanduiden via een zorgvolmacht. Denk op tijd aan een geschikte regeling!

Let op:

• Als je zelf geen vertegenwoordiger hebt aangewezen (of de aangewezen vertegenwoordiger treedt niet op), dan is het mogelijk dat de vrederechter een bewindvoerder aanstelt. 
• Als je gehuwd bent en je hebt zelf geen regeling getroffen via een zorgvolmacht, dan zal de familierechtbank indeplaatsstelling uitspreken voor je echtgeno(ot)e. 

Infofiche: Patiëntendossier, Levenseinde zorg, VAPH-aanvraag voor meerderjarigen, Rechtbanken

De woonmaatschappij verhuurt woningen aan personen met een laag inkomen. Er worden verschillende toekenningsmethodes gebruikt. In het kort komt het er op neer dat een woonmaatschappij bij toewijzing rekening zal houden met je inschrijvingsdatum (de persoon die het langste op de wachtlijst staat, krijgt als eerste een sociale woning). 

De wachttijd kan erg lang zijn. Je doet er goed aan je zo snel mogelijk in te schrijven! 

Infofiche: Woonmaatschappij, Huisvestingsinitiatieven, Sociale voordelen wonen

Een woonzorgcentrum (nieuwe benaming voor rusthuis) is een door de overheid erkend huis waar senioren permanent wonen. Als er in een woonzorgcentrum ook plaatsen zijn voor zwaar zorgbehoevende ouderen, spreken we van een rust- en verzorgingstehuis (RVT).

Woonzorgcentra en RVT's kunnen ook andere taken opnemen zoals nachtopvang, waarbij de zorgbehoevende persoon overdag in een thuiszorgsituatie verblijft en de nacht doorbrengt in het tehuis.

Met vragen over je rechten en plichten in een woonzorgcentrum kun je terecht bij de Woonzorglijn van de Vlaamse Gemeenschap: 078 15 25 25.

Tip: Vraag aan je huisarts of je medisch gezien al in aanmerking komt voor verblijf in een woonzorgcentrum.

Tip: Als je een verblijf in een woonzorgcentrum niet kan betalen, komt het OCMW tussen in de kosten als de dagprijs onder een bepaald bedrag ligt. Let op: Een maatschappelijk werker zal een financieel onderzoek starten. 

Infofiche: Woonzorgcentra, Woonmogelijkheden voor ouderen

Steeds meer mensen willen hun levenssituatie in eigen handen nemen en/of ervoor zorgen dat anderen dit ook kunnen.
Om dit te bereiken, organiseren mensen zich op verschillende manieren, onder verschillende benamingen (zelfzorggroepen, patiëntenverenigingen, gebruikersorganisaties,...) en rond verschillende thema's zoals ziekte, handicap, armoede, verslaving, ...

Ieder initiatief brengt lotgenoten bij elkaar en heeft een eigen manier van werken.

Infofiche: Zelfzorg

Werknemers, werklozen en zelfstandigen die wegens ziekte of ongeval niet in staat zijn om te werken, kunnen van het ziekenfonds een uitkering ontvangen. Een uitkering arbeidsongeschiktheid (ziekte-uitkering) kan maximaal 1 jaar lopen. Ben je langer dan een jaar arbeidsongeschikt, dan krijg je vanaf het tweede jaar een invaliditeitsuitkering.

Wil je een uitkering ontvangen, dan moet je arbeidsongeschiktheid erkend worden door de adviserend arts van je ziekenfonds. Bezorg zo snel mogelijk een ingevuld getuigschrift arbeidsongeschiktheid aan je ziekenfonds. Je kunt bij je ziekenfonds een exemplaar vragen of download het van hun website.

Tip: Vraag je uitkering tijdig aan. Anders riskeer je een deel van je uitkering te verliezen.

• Doe meteen aangifte van je arbeidsongeschiktheid bij je werkgever en bij je ziekenfonds.
• Vul het getuigschrift arbeidsongeschiktheid volledig in om vertraging te vermijden.
• Geef ook een verlenging of herval tijdig aan.

Let op: Erkend zijn is niet erkend blijven! Tijdens de invaliditeitsperiode (vanaf tweede jaar) kan de Geneeskundige raad voor invaliditeit je arbeidsongeschiktheid verlengen op voorstel van de adviserend arts of je arbeidsongeschiktheid beëindigen.

Infofiche: Sociale voordelen bij arbeidsongeschiktheid, Ziekenfondsen, Beroepsziekte - arbeidsongeval, Terug werken na ziekte

Het zorgbudget  is een Vlaamse tegemoetkoming voor personen met een handicap van 300 euro per maand. Je kan het zorgbudget (of BOB) onder andere inzetten om thuishulp of rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH) te betalen (bv. dienstencheques kopen voor een poetshulp, of een vriend vergoeden voor vervoersonkosten).

Je zorgkas contacteert je automatisch als je in aanmerking komt voor een zorgbudget. Je moet (en kan) zelf geen aanvraag doen. Als je nog geen lid bent van een zorgkas, maar wel mogelijk recht hebt op BOB, krijg je een brief van het Agentschap Vlaamse Sociale Bescherming. Je zult je dan moeten aansluiten bij een zorgkas naar keuze. Zij zullen nagaan of je recht hebt op het zorgbudget en zorgen voor uitbetaling.

Let op: Wil je aanspraak maken op een zorgbudget, dan moet je een erkende handicap hebben en aangesloten zijn bij de Vlaamse Sociale bescherming. 

Is de reguliere hulp en RTH-hulp onvoldoende of heb je meer gespecialiseerde hulp nodig (niet-rechtstreeks toegankelijk)? Dan kun je bij het VAPH een persoonsvolgend budget aanvragen. Dat is de tweede trap van de persoonsvolgende financiering. Let op! Voor minderjarigen is er nog geen tweede trap van persoonsvolgende financiering. Dit wordt voorbereid. In tussentijd vraag je als minderjarige jeugdhulp van het VAPH aan via de Afdeling Continuïteit en Toegang Oost-Vlaanderen (ACT). 

Tip: Het zorgbudget is vrij besteedbaar. Je moet geen bewijzen of bonnetjes indienen.

Infofiche: Rechtstreeks toegankelijke hulp, Thuiszorg

Er zijn drie soorten tegemoetkomingen voor niet-medische kosten aan mensen met een zware zorgnood. Deze vormen de Vlaamse sociale bescherming en kregen een gezamenlijke, nieuwe naam: Vlaams zorgbudget. Er is een Vlaams zorgbudget voor:

1. personen met een handicap (zorgbudget)
2. zwaar zorgbehoevenden (de zorgverzekering)
3. ouderen met een zorgnood (tegemoetkoming hulp aan bejaarden)

Al wie in Vlaanderen woont en ouder is dan 25, betaalt elk jaar de zorgpremie voor deze zorgverzekering. 

Infofiche:  Tegemoetkomingen thuiszorg (zorgkas),  Ziekenfondsen, Sociale voordelen gezondheid

Mensen die veel zorg nodig hebben krijgen maandelijks financiële steun. Je mag zelf kiezen waaraan je dat geld besteedt (vb. poetshulp, verblijfskosten in rusthuis, ...). Het gaat om mensen met ernstige gezondheidsproblemen of een handicap. Wie in Vlaanderen woont en ouder is dan 25, betaalt daarvoor elk jaar de zorgpremie.  Enkel als je in een collectieve schuldenregeling zit of in staat van persoonlijk faillissement, moet je geen zorgpremie betalen zolang die regeling loopt. Bezorg in dat geval wel een attest (kopie van het vonnis) aan je zorgkas.

Heb je nog vragen over je zorgpremie of over de Vlaamse sociale bescherming? Denk je dat je recht hebt op een zorgbudget? Neem contact op met je ziekenfonds.

Let op: Drie keer de zorgpremie niet betalen, levert een boete op.

Infofiche: Ziekenfondsen

De zorgtoeslag voor specifieke ondersteuningsbehoeften heeft als doel om wezen, halfwezen, pleegkinderen en kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften (door ziekte of een handicap) extra te ondersteunen. Het vervangt de vroegere verhoogde kinderbijslag en maakt sinds begin 2019 deel uit van het Groeipakket.  

• Wie voor 1 januari 2019 al een verhoogde kinderbijslag voor een specifieke ondersteuningsbehoefte kreeg, blijft deze behouden. 
• Kreeg je voor 1 januari 2019 nog geen verhoogde kinderbijslag, maar denk je dat je kind in aanmerking komt voor de zorgtoeslag, contacteer dan je uitbetaler. 
• Als je vandaag een hulpvraag stelt voor  niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, onderzoekt men automatisch of je in aanmerking komt voor een zorgtoeslag. 

Infofiche:  Sociale voordelen Gezin, Uitbetalers Groeipakket (kinderbijslag)

Een zorgtraject organiseert de aanpak, de behandeling en de opvolging van een patiënt met een chronische ziekte. Door samenwerking tussen de patiënt, de huisarts, specialist en andere gezondheidswerkers zo goed mogelijk te organiseren krijg je als patiënt een kwalitatieve opvolging.  Het zorgtraject begint na ondertekening van een zorgtrajectcontract door de 3 partijen, namelijk jezelf als patiënt, je huisarts en je specialist.

Als je een zorgtraject afsluit, heeft dat heel wat (financiële) voordelen voor jou als patiënt. Momenteel is er een zorgtraject voorzien voor patiënten met chronische nierinsufficiëntie of diabetes type 2 tijdens bepaalde fasen van die ziekten.

• Met medische vragen over je zorgtraject kun je terecht bij je huisarts of wijkgezondheidscentrum.

Infofiche: Diabetes

Vroeger heette het zorgbudget voor zwaar hulpbehoevenden "de zorgverzekering". Het is een zorgbudget van 130 euro/maand voor mensen die veel zorg nodig hebben. Dat zijn bijvoorbeeld ouderen die in een woonzorgcentrum verblijven of mensen van alle leeftijden die thuis veel (eventueel professionele) ondersteuning nodig hebben. Zie Vlaamse sociale bescherming.

Infofiche:  Tegemoetkomingen thuiszorg (zorgkas),  Ziekenfondsen, Sociale voordelen gezondheid